Çin geveni (Astragalus membranaceus) veya halk arasında bilinen adıyla Geven kökü bağışıklık sisteminin desteklenmesinde en önemli şifalı bitkilerden birisidir. Özellikle Beta glukan ile beraber kullanıldığında bağışıklık sistemi üzerindeki faydası ve karamürver ile beraber kullanıldığında antibakteriyel etkisi daha fazla olmaktadır.
Geven Otu, baklagiller familyasından gelir. Yetiştiği bölgelere göre yapısal anlamda değişim gösteren Geven Otu, Çin’de yetiştiğinden Çin Geveni olarak adlandırılır. Geleneksel Çin tıbbında bağışıklık sistemini güçlendirmek ve metabolizma hızını arttırmak için yaklaşık 4000 yıldır kullanılmaktadır. Çin geveni ishal, üst solunum yolu enfeksiyonları, kalp hastalığı, hepatit ve kanser gibi birçok durumun tedavisinde genel bir tonik ve tedavi olarak kullanılan geleneksel bir Çin bitkisel ilacıdır. Tedavi sırasında karaciğer hasarına yol açtığı ile ilgi herhangi bir bulgu bulunmamaktadır [1].
Geven Otu kullanım amacına göre fayda sağlayan bir bitki türüdür. Kişinin rahatsızlıklarından şikayetçi olması sonucunda, uzman kişiler tarafından tavsiye edilebilir. Geven otunun sağladığı yararlar saymakla bitmeyecek kadar çoktur.
Geven Otu, insan vücudu üzerinde genel anlamda düzenleyici etkiye sahiptir. Bu anlamda geven otunu bazı rahatsızlıkları azaltır ya da artırır olarak ele almaktan ziyade düzenleyici etkiye sahip olduğunu dikkate almak gerekir.
Çin geveninin görülen başlıca etkiler şunlardır:
- Antioksidan etkileri
- Bağışıklık sisteminin düzenlenmesi
- Antiviral etkiler
- Kalp ve damar hastalıklarının önlenmesi
Bu konularda yapılan bazı bilimsel çalışmalar olmakla beraber daha somut sonuçlara ihtiyaç var.
Çin geveni için öne sürülen başlıca yararlar aşağıdadır:
Yaşlanma sürecini yavaşlatma
Çin geveni üzerinde yapılan araştırmalar bu bitkinin yaşlanma karşıtı destek sağlayabileceğini göstermiştir. Böylece yaşlanma ve yaşlanmayla ilişkili nörodejenerasyon, kardiyovasküler hastalıklar ve kanser gibi en önemli küresel sorunlara karşı destek için bir tonik görevi görebilir. Yaşlanma, içsel fizyolojik işlevlerde ilerleyici bir azalma olarak tanımlanır ve bu durum yaşa bağlı ölüm oranlarında artışa ve yaşa bağlı üreme oranında azalmaya neden olur. Yaşlanmanın ana teorileri arasında telomer kısalma teorisi, epigenetik ve genetik düzenleme teorisi, kök hücre teorisi, mitokondriyal fonksiyon bozukluğu, metabolik ve immün düzensizlik yer almaktadır. Dolayısıyla bu patolojik değişiklikleri hedeflemek yaşlanmayı tersine çevirebilir ve yaşla ilişkili hastalıkları tedavi edebilir. Geleneksel Çin tıbbında bazı bitkiler eski çağlardan beri yaşlanma karşıtı olarak kullanılmaktadır [2].
Antikanser etkiler
Çin geveni kökü ekstraktının makrofajlar ve Th1 tipi immün yanıtlar üzerinde immünomodülatör etkilere sahip olduğu gösterilmiştir. Bu araştırmadaki amaç, metastatik akciğer kanseri hastalarının tedavi edilebilirliğinin gösterilmesidir. Araştırmaya 117 metastatik akciğer kanserli erkek, 4 kadın hasta ve 83 herhangi bir Çin geveni ve herhangi bir başka takviye verilmemiş kontrol grubu dahil edilmiştir. Hastaların yaş aralığı-42-81 ve yaş ortalamaları 61 dir. Bu araştırmada, Çin geveni ekstraktının anti-kanser etkisi sadece immünomodülatör etki yoluyla değil, aynı zamanda büyüme yolları ve belki de epigenetik etkiler yoluyla da sağlanmaktadır. Çin geveni, hücre proliferasyonunu inhibe eder ve PI3K/AKT/mTOR ve ERK sinyal yolakları yoluyla hücre apoptozunu indükler. Ayrıca Çin geveni, metastatik proteinler metaloproteinaz yoluyla gastrik adenokarsinom hücrelerinin invazivliğini ve anjiyogenezini modüle etmiştir. Bu sonuçlar, Çin geveninin tümörlerin metastatik yeteneklerini engelleyebileceğini göstermektedir [3].
Kan şekerini dengeleme
Çin geveni polisakkaritleri üzerine yapılan araştırmalar kan şekerini düzenleyebileceğini ve insülin duyarlılığını artırabildiğini göstermiştir. Aynı zamanda diyabet ve komplikasyonlarının tedavisinde önemli bir rol oynama potansiyeline sahip olabileceği düşünülmektedir [4].
Karaciğer hastalıklarında olumlu etki
Çin geveninin karaciğer hastalıklarına olumlu etkileri üzerine yapılan çalışmalar bitkinin siroz ve portal hipertansiyon gibi karaciğer hastalığı semptomlarına fayda sağlayabilecek aktif bileşenler içerdiğini göstermiştir. Buna ek olarak, bu bitkinin köklerinin ve toprak üzerindeki kısımlarının antifibrotik ve diüretik etkilere sahip olduğu belirtilmiştir [5]. Siroz, değişen sodyum ve su metabolizması düzenlemesi ile ilişkilidir. Sirozun seyri sırasında, böbreğin hücre dışı sıvı hacmini normal sınırlar içinde tutma yeteneğinde ilerleyici bir bozulma meydana gelir. Bu, tübüler sodyumdaki anormal artışın ve böbreklerin, atılan sodyum miktarını ayarlama konusundaki yetersizliğinin bir sonucudur. Sonuç olarak çözünmüş madde içermeyen su birikimi ve toplam sodyum içeriğine göre toplam vücut suyunda artış meydana gelir. Diüretikler, çeşitli etki mekanizmaları yoluyla renal tübüllerin çeşitli bölgelerindeki sodyum ve su metabolizmasını kontrol etme işlevi gören heterojen bir ilaç grubudur. Diüretik kullanımı sirotik hastalarda portal hipertansiyon ve ödemi kontrol altına almak için yaygın olarak kullanılan stratejilerden biridir.
Diğer bir çalışmada, Çin geveninin hipertansiyon ve metabolik sendrom (MS) olan hastalarda subklinik damar hastalığı ve kardiyak diyastolik fonksiyon üzerindeki etkisini gözlemlemek, böylece Çin geveninin hipertansiyon ve MS’in neden olduğu kardiyovasküler hasar üzerindeki koruyucu etkisi araştırılmıştır. MS’li hipertansiyonlu yüz on dokuz hasta, randomize kontrollü bir klinik çalışmada rastgele olarak kontrol grubu, Çin geveni küçük doz grubu ve Çin geveni büyük doz grubuna ayrıldı. Kontrol grubuna rutin medikal tedavi verilirken, Çin geveni gruplarına rutin medikal tedaviye göre sırasıyla 10 g/gün veya 5 g/gün Çin geveni ekstrakt tabletleri verildi. MS bileşenleri, arteriyel sertlik ve diyastolik fonksiyon sırasıyla başlangıçta, altıncı ayda ve on ikinci ayda belirlendi. Bu araştırma sonucu, Çin geveninin uzun süreli küçük dozajı, hipertansiyon ve MS hastalarında arteriyel sertliği ve idrar mikroalbümini azaltabileceğini göstermiştir [6].
Böbrek hastalıklarında olumlu etki
Çin geveni Böbrek hastalıklarının tedavisinde geleneksel Çin tıbbında en yaygın kullanılan bitkilerden biridir. Klinisyenlerin ve hastaların kronik böbrek hastalığının tedavisinde kullanımı konusunda ilave çalışmalara ihtiyaç vardır.
Bağışıklık sistemini güçlendirme
Yapılan bilimsel çalışmalar Çin geveninin antimikrobiyal ve antibakteriyel etkileri olduğu yönünde bilgiler vermektedir. İçerdiği flavonoidler ve polisakkaritler gibi bileşikler bağışıklık sistemini destekleyebilir ve zararlı mikroorganizmaların büyümesini baskılayabilir. İlave olarak, bu bitkinin antienflamatuar etkileri olabilir.
Çin geveni ekstresinin daha etkili olduğu durumlardan bir tanesi de karışım içinde bulunduğu beta glukan ve karamürver ekstrelerinin sinerjik etki göstermeleridir. Beta glukanın Çin geveni bağışıklık sistemine üzerine etkisini artırdığı ve karamirver ekstresinin Çin geveninin antibakteriyel etkisini artırdığı yönünde araştırmalar bulunmaktadır. Çin geveni, 24 polisakkarit, 11 monosakkarit, 13 triterpen ve flavonoidler , 9 izoflavonoidler, 25 aminoasit ve 21 eser elementler olmak üzere 100’ün üzerinde biyoaktif bileşen içerir. Bazı bitki polisakaritleri dendritik hücrelerin olgunlaşmasını teşvik ederken, bunların Th1 polarize edici sitokinler IFN-β ve IL-12’yi yukarı regüle ettikleri bildirilmemiştir. Genel olarak bitkilerden elde edilen düşük moleküler ağırlıklı bileşikler, antijen sunan hücreleri uyarma yeteneğine sahip değildir, ancak bunlar genellikle mikrobiyal olarak indüklenen antijen sunumunun güçlü modülatörleridir [7].
Şu belirtmek gerekir ki bu çalışmalar bilimsel olarak ortaya konulmuş araştırma sonuçlarıdır ve Çin geveninin kesin tedavi amaçlı kullanılabilmesi için daha fazla ve kapsamlı araştırmaya ihtiyaç vardır.
Kalp ve damar hastalıkları
Çin geveni, geleneksel Çin tıbbında kardiyovasküler hastalığı olan hastaları tedavi etmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Saponinler, toplam flavonoidlerive polisakkaritler, Çin gevenindeki ana biyoaktif kimyasallar olarak tanımlanmıştır. Önceki çalışmalarda yapılan gözlemler, bu bitkinin antioksidan enzim aktivitesini geliştirerek ve serbest radikalleri temizleyerek lipid peroksidasyonunu önleyebildiğini, nitrik oksit (NO) ve siklik guanozin monofosfat (cGMP) düzeylerini artırarak vazorelaksasyonu geliştirebildiğini ve patolojik vasküler süreci engellediğini ortaya çıkarmıştır. Geçtiğimiz birkaç on yılda Çin geveni saponinlerinin çeşitli farmakolojik özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir. Antioksidatif stres, antiinflamatuar etkiler, kalsiyum homeostazisinin düzenlenmesi, miyokardiyal enerji metabolizmasının iyileştirilmesi, anti-apoptoz, anti-kardiyomiyosit hipertrofisi, anti-miyokardiyal fibrozis, miyokardiyal otofajinin düzenlenmesi ve miyokardiyal mikrosirkülasyonun iyileştirilmesi yoluyla miyokardı koruyabilir. Saponinler kan damarları üzerinde koruyucu etkiler gösterir. Örneğin, antioksidatif stres ve antiinflamatuar yollar yoluyla vasküler endotel hücrelerini koruyabilir, kan damarlarını gevşetebilir, aterosklerotik plakları stabilize edebilir ve vasküler düz kas hücrelerinin çoğalmasını ve göçünü engelleyebilir. Bununla beraber, kardiovaskiler hastalıklarda Çin geveni saponinlerinin kullanımı ve tedavi mekanizması daha detaylı gözden geçirilmelidir [8].
Spesifik bazı araştırmalardan başka Çin geveninin genel olarak aşağıda verilen bazı rahatsızlıklara karşı kullanım bilgileri bulunmaktadır.
- Kalp ve damar hastalıklarını önler.
- Özellikle kalp krizi riskinizi azaltır.
- İdrar söktürür.
- Hormonlarınızın dengelenmesini sağlar.
- Ani kan şekeri düşüklüklerini önler.
- Midenizi rahatlatır.
- Mide problemlerini önler.
- İştah açar.
- Enfeksiyonların vücudunuzdan uzaklaşmasını sağlar.
- Hücreleri yeniler.
- Kırışıklıkları azaltarak yaşlanmanızı önler.
- İçeriğinde antioksidan barındırır.
- Serbest radikallerden korunmanızı sağlar.
- Bağırsakları çalıştırır.
- Boğaz iltihaplarına karşı koruyucudur.
- Antikor üretmenize yardımcı olur.
- Enerjinizi yükseltir.
- Pıhtılaşmayı azaltır.
- Prostata karşı önler.
- Dalak ve akciğere iyi gelir.
- Nefes darlığını rahatlatır.
- Grip ve soğuk algınlığına karşı sizi korur.
- Akciğer kanserinin ilerlemesini yavaşlatır.
- Kemoterapi yan etkilerini azaltır.
- HIV vb. virüsleri yok eder.
- Telemorleri korur.
- Kök hücre sayısını artırır
Çin Geveni Takviyesi nasıl kullanılır?
Geven Otu genel anlamda ağız yoluyla kullanılır. Geleneksel olarak yaprakları ve kökleri kurutulup kaynatılarak veya toz haline getirilerek kullanımı sağlanabilir. Gıda takviyesi olarak kapsül, tablet ve sıvı formlarda piyasaya arz edilmiştir. Bu noktada önemli uyarıyı dikkate almak gerekir. Çin geveni diğer takviyelerde olduğu gibi sağlık uzmanı kontrolünde, belirlenmiş dozlarda ve belli bir süre dahilinde kullanılmalıdır. Yüksek dozda kısa süre yerine düşük dozda 1 yıl süre ile kullanımı önerilir. Güvenilir üretim ortamlarında uzman kişiler tarafından üretilen, güvenilir hammaddelerle, kalite standartlarına uygun ve onaylanmış ürünlerin tercih edilmesi büyük önem arz etmektedir.
Kimler Kullanamaz
Yüksek tansiyon ilaçları, kan incelticiler ve antiviral ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır. Organ nakli olan hastaların kullanmaması gerekir. Hamile ve emziren anneler doktorunun önerisine göre hareket etmelidir.
Referanslar
[1] Drug Records 2019
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK548582/
[2] Aging Dis. 2017 Dec; 8(6): 868–886, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5758356/
[3]Turk J Oncol 2021;36(2):215–21
Https://onkoloji.dergisi.org/pdf/pdf_TOD_1209.pdf
[4] Front. Pharmacol., 24 March 2020, https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphar.2020.00349/full
[5] Sci Rep. 2022; 12: 11884, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9279505/
[6] Journal of Hypertension 36():p e140, October 2018. | DOI: 10.1097/01.hjh.0000548567.45734.aa
[7] https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0047878
[8] Front. Pharmacol., 11 May 2023
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphar.2023.1187910/full